Πραγματοποιήθηκε στα πλαίσια των προγραμματισμένων επιμορφωτικών δράσεων του σχολείου στις 10-02-2022 η 1η ενδοσχολική επιμόρφωση με τίτλο:
« Έγκαιρος εντοπισμός και διαχείριση παιδιών με προβληματική συμπεριφορά»
(Διαχείριση μαθητών μετά τις επιπτώσεις της πανδημίας)
με ομιλήτρια την ψυχολόγο του Δικτύου ΑΛΦΑ κ. Ελευθερία Σπυροπούλου.
Στόχος: πρόληψη, προαγωγή ψυχικής υγείας
Ποια είναι η κατάσταση σήμερα;
- Παιδιά έχουν ξεχάσει πώς να είναι μαθητές, κανόνες ξεχάστηκαν εντελώς
- Παιδιά δεν διαβάζουν στο σπίτι, ξεχνάνε τα βιβλία τους, παίζουν πολλές ώρες στον υπολογιστή
- Ένταση / πολλές συγκρούσεις
- Απλανές βλέμμα, αδιαφορία, απάθεια, περισσότερο στα αγόρια
- Προβλήματα στις πρώτες τάξεις ( Α/Β)
- Παιδιά δεν παίρνουν χαρά από το σχολείο
- Διαπροσωπικές σχέσεις προβληματικές
- Περιορισμός , π.χ. μάσκα ενοχλεί περισσότερο τα μεγαλύτερα παιδιά (Ε/ΣΤ)
Εξ αποστάσεως εκπαίδευση κλόνισε την διαδικασία της μάθησης, της ρουτίνας του να πάω στο σχολείο ( γιατί το σχολείο έκλεισε)
Εγρήγορση των εκπαιδευτικών/ των παιδιών έχει επιφέρει πολύ μεγάλη κούραση -> φόβος, ανασφάλεια, εξουθένωση, άγχος, να βγω στη σύνταξη
Ο εκπαιδευτικός έχει πολύ παραπάνω έργο να κάνει
Χαρά στο σχολείο δεν υπάρχει
Διαχωρίζεται το schooling (η διαδικασία του να πάω σχολείο) από το learning
Εκπαιδευτικοί νιώθουν την ίδια ψυχική κατάσταση με τους υγειονομικούς
Δύσκολες συμπεριφορές και στάσεις στο σχολείο και στην τάξη
- επιθετικότητα
- συγκρούσεις
- προκλητική συμπεριφορά
- διασπαστική στάση στο μάθημα
- αντιδραστικότητα
- ανυπακοή
- παραβίαση κανόνων
- αδιαφορία, απόσυρση, δεν ενδιαφέρονται πραγματικά για τη γνώση, δεν υπάρχει κίνητρο
Πρέπει να αναρωτηθούμε : Τι κάνει το σχολείο για τον μαθητή;
Ο Στόχος: πρόληψης της ψυχικής υγείας πρέπει να γίνεται στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση
Ιδιαίτερη προσοχή στα παιδιά με χαμηλό προφίλ
- υπερβολική ντροπαλότητα
- υπερβολική ευαισθησία/ κλάμα
- μελαγχολικό συναίσθημα
- μοναχικότητα
- έλλειψη φίλων
Πολλά ψυχικά προβλήματα κάνουν την εμφάνιση τους στην εφηβεία που οδηγούν αργότερα σε διαταραχή
1η διαφάνεια : Έγκαιρη παρέμβαση
Η πρώιμη επιθετικότητα ή απόσυρση, τα προβλήματα συμπεριφοράς και η χαμηλή σχολική επίδοση , αποτελούν παράγοντες κίνδυνου, που αν δεν αντιμετωπιστούν έγκαιρα, αυξάνουν την πιθανότητα για σοβαρότερα προβλήματα στο μέλλον (Gernais, 1994)
Χαμηλή επίδοση (;) + χαμηλή σύνδεση με το σχολικό περιβάλλον
- Σχολική διαρροή = αυξημένος κίνδυνος εμπλοκής σε επικίνδυνες συμπεριφορές
Λόγοι:
- έλλειψη οικογενειακού ενδιαφέροντος (είναι ένας λόγος)
- ο εκπαιδευτικός έχει λιγότερες απαιτήσεις από τον αδύναμο μαθητή
- στο αξιακό πλαίσιο της οικογενείας δεν υπάρχει εκπαίδευση
- δεν υπάρχουν οι εκπαιδευτικές υποδομές
- σχολικά βιβλία δεν αγγίζουν τα ενδιαφέροντα τους/ τις εμπειρίες τους/ το γνωστικό επίπεδο τους
- αρνητική προβολή είναι προτιμότερη από τη μη συμμετοχή
Γιατί έρχεται στο σχολείο ο αδύναμος μαθητής;
- για τους φίλους
- μαθησιακά θέματα
- δεν υπάρχει βοήθεια στο σπίτι
Εκπαιδευτικοί: μην τον αφήνουμε δεδομένο
Συμπεριφορά = μήνυμα ….
Συχνότατα η αποκλίνουσα συμπεριφορά του παιδιού υποδηλώνει την αδυναμία του να αντιμετωπίσει και να εκφράσει τα προβλήματα που υπάρχουν μέσα στο οικογενειακό και το σχολικό περιβάλλον
Προβλήματα που υπάρχουν στο οικογενειακό περιβάλλον
Συμβολή της οικογένειας
- Αντιφατική και ασυνεπής πειθαρχεία: ανεκτικότητα και/ ή σκληρότητα ( τα παιδιά δεν γνωρίζουν τα όρια τους)
- Ανεπαρκής επίβλεψη
- Απουσία γονέων ( φυσική ή συναισθηματική) / δεν υπάρχει σχέση
- Συγκρούσεις: παιδί δεν μπορεί να ηρεμήσει
- Κακοποίηση: λεκτική, σωματική, ψυχολογική, σεξουαλική
- Ψυχική ασθένεια, παραβατικότητα, χρήση ουσιών
- Υπερπροστατευτική (ντροπαλά, με χαμηλή αυτοπεποίθηση)
- Υπερελεγκτική
- Παιδιά που εμφανίζουν προβλήματα συμπεριφοράς έχουν ελλείψεις και ανάγκες που χρειάζονται φροντίδα
- Έγκαιρος εντοπισμός για να βοηθηθούν
Γονείς
Επιβαρυντικοί παράγοντες για την προβληματική συμπεριφορά
- Φτώχεια (δεν μπορεί να έχει ευκαιρίες για ερεθίσματα , π.χ. θέατρα αλλά ούτε και χρήματα για γιατρούς)
- Χαμηλό μορφωτικό επίπεδο
- Ανεπαρκείς γνώσεις σε θέματα ( ψυχικής ) υγείας
- Γλωσσικές, πολιτισμικές διαφορές
- Έλλειψη δεξιοτήτων επικοινωνίας
- Αδυναμία μαθησιακής υποστήριξης των παιδιών
- Υποτίμηση των στόχων του σχολείου
Πανδημία
Η κλεισούρα επιδείνωσε την ψυχική κατάσταση
Επιπτώσεις:
- Κατάθλιψη, άγχος
- Οικογενειακή βία έχει αυξηθεί
- Σοβαρές οικονομικές επιπτώσεις
- Σωματική και ψυχική υγεία των παιδιών από χαμηλά κοινωνικό-οικονομικά είναι σε μεγαλύτερο κίνδυνο
- Φτώχεια αυξάνει τον κίνδυνο εκμετάλλευσης, κακομεταχείρισης και κακοποίησης των παιδιών
Αρνητική συμβολή του σχολείου
- Βαθμολόγηση
- Διαχωρισμός καλών – αδύναμων μαθητών
- Υπερβολική αυστηρότητα ή ανεκτικότητα
- Έλλειψη προσυμφωνημένων κανόνων
- Ασυνέπεια στην τήρηση κανόνων και αδικίες ( αν δεν τηρηθούν, ο εκπαιδευτικός γίνεται αναξιόπιστος)
- Έλλειψη κλίματος συνεργασίας
- Ανεπαρκής επιτήρηση
- Έλλειψη πολιτικής πρόληψης (π.χ. να δώσουμε έμφαση στα πρωτάκια Α’ τάξη)
- Έμφαση στη γνωστική επίδοση και πολύ λιγότερο στην προσωπικότητα και στις σχέσεις)
- Μη φροντισμένο και αδιάφορο περιβάλλον
- Ο ‘καλός’ και ο ‘κακός’ κύριος
- Η αντιφατική στάση των εκπαιδευτικών απέναντι στους μαθητές μειώνει την αξιοπιστία του σχολείου, με αρνητικές συνέπειες για όλους
- Η ψυχική υγεία των εκπαιδευτικών
- Σαφή όρια και κοινή στάση εκπαιδευτικών
Ζητούμενο : ΑΞΙΖΩ, ΜΠΟΡΩ, ΑΝΗΚΩ (αυτά τα συναισθήματα θέλουμε να δημιουργήσουμε στα παιδιά)
Τρόποι:
- Επιβράβευση
- Ενθάρρυνση
- Ομαδικότητα / συντροφικότητα
- Ανατροπή της αίσθησης αποτυχίας, αποξένωσης
Σχολείο να έχει επανορθωτικό ρόλο, αντισταθμίζοντας πιθανές ελλείψεις του οικογενειακού ή κοινωνικού περιβάλλοντος του παιδιού
Δημοτικό και Γυμνάσιο – ευκαιρίες
Βασική προϋπόθεση για την (επαν)ένταξη των μαθητών με προβλήματα συμπεριφοράς και συναισθηματικά προβλήματα στην εκπαιδευτική διαδικασία
- Ενθάρρυνση
- Αξιοποίηση κάθε δυνατότητας για να αποκτήσουν το αίσθημα επιτυχίας και έτσι να συνδεθούν
- Ο μαθητής που νιώθει ότι δεν ανταποκρίνεται σε προσδοκίες δεν ‘κερδίζει’ κάτι και δεν έχει να δώσει κάτι, δεν θα προσπαθήσει.
Ρόλοι που αναλαμβάνουν τα παιδιά μες στην τάξη
γελωτοποιός, αμφισβητίας, ηγέτης, αδιάφορος, πειραχτήρι, ταραξίας, δημοφιλής, περιθωριοποιημένος, αποδιοπομπαίος τράγος
- Κάθε ρόλος έχει φανερές και κρυμμένες πλευρές
Στρατηγικές:
- Ανάδειξη των ενοχλητικών παιδιών με θετικό τρόπο
- Πρακτικές που αναδεικνύουν τα κοινά και ενθαρρύνουν την ανταλλαγή εμπειριών
- Μελετημένη σύνθεση ομάδων
- Προγράμματα διαπροσωπικών σχέσεων / δεξιοτήτων
Ομάδα: δυναμικό σύνολο ατόμων, που εργάζονται με κοινό σκοπό
Εκπαιδευτικός ως συντονιστής της ομάδας:
- ακούει προσεκτικά
- κάνει ανοιχτές ερωτήσεις
- επικεντρώνεται στο συναίσθημα
- μιλάει για τον εαυτό του
- προσέχει τη λεκτική και μη λεκτική συμπεριφορά
- χρησιμοποιεί το χιούμορ κατάλληλα
- αξιοποιεί ότι λέγεται προς όφελος της ομάδας
- είναι προσιτός ( χωρίς να χάνει τη θέση του)
Σχέσεις γονείς – εκπαιδευτικού δεν είναι θετικές
- αμυντική στάση
- αμοιβαία επίρριψη ευθυνών
- γενική αόριστη απρόσωπη συζήτηση
Παραπομπές σε υπηρεσίες , π.χ. Δίκτυο Άλφα -> εκπαιδευτικός προτείνει, είναι η διασύνδεση γονέων με υπηρεσίες
- όταν δεν έχουμε σαφή εικόνα για το παιδί και δεν μπορούμε να το υποστηρίξουμε
- όταν ο γονιός δεν ξέρει πώς να υποστηρίξει το παιδί του
- όταν εντοπίσουμε οικογενειακά προβλήματα
Η ΟΜΑΔΑ ΤΟΥ ΑΞΟΝΑ 8: Κατικαρίδου Ελένη, Μαντζανίδης Ευάγγελος